UBAKoninklijke Unie van de Belgische Zendamateurs vzw

slideshow 1

Photo: Couloir

ON4UB, nationaal station van de UBA

De minister van PTT tekent het bezoekersboek van ON4UB ON4UB op de Expo in 1958
De minister van PTT tekent het bezoekersboek van ON4UB op Expo 1958 te Brussel   ON4UB op de Expo in 1958. Lucien Vercruyssen (ON4KE) bedient het station. ON4VY, René Vannmuysen, en ON4DF, André Driesens kijken toe

Expo 58

In 1958 vond de Wereldtentoonstelling plaats te Brussel. De toenmalige Raad van Beheer van de UBA besprak de mogelijkheid om er een radioamateurstation op te richten.
 
René Vanmuysen (ex-ON4VY), algemeen secretaris van de UBA, bekwam van de heer L. Ros (ex-ON5LR), algemeen Adviseur van de RTT en verantwoordelijk voor het Telexpo-paleis op de wereldtentoonstelling, de belofte over een klein paviljoen naast Telexpo te mogen beschikken.
 
Van de firma DCME bekwam hij twee 1131L VHF-zenders, legerstock toestellen. Eén van deze toestellen werd omgebouwd tot een decametrische zender door een groep Antwerpse radioamateurs, waaronder Louis Van Acker (ex-ON4IT), Walter Nonnemans (ON4NW), ON4WB evenals de ONL's 147 en 168. Bovendien kreeg het station twee AR88 ontvangers, een Geloso G209, een G210 zender van hetzelfde merk en een 60 watt transceiver van ON4JN in bruikleen.
 
De stand werd opgebouwd onder de leiding van J. Plasschaert (ON4KW) en van R. Ellpain (ex-ON4QZ). René Vanmuysen (ON4VY) zorgde voor de vergunning, bekwam het club roepteken ON4UB en nam voor heel de duur van de tentoonstelling het beheer van het station op zich.
 
Op 11 mei 1958 kwam ON4UB, nationaal station van de UBA, voor het eerst in de lucht. Gedurende de Expo 58 werden 3.142 QSO's, op 6 banden, met 88 landen, in 6 werelddelen verwezenlijkt. ON4UB ontving 12.500 bezoekers en 100 nieuwe leden werden bij de UBA ingeschreven. Het gulden boek van ON4UB op de Expo 58 wordt zorgvuldig bewaard bij de archieven van de UBA.
 
Wegens het succes van het nationale station van de UBA gedurende de Expo 58 scheen het aangewezen, een permanente nationale shack op te richten. Het idee van die shack, het vinden van een gepaste plaats ervoor, de nodige stappen bij de bevoegde personen, de uitvoering van het ontwerp, hebben we te danken aan de volharding van René Vanmuysen (ON4VY), toenmalig beheerder en secretaris-generaal van de UBA.

ON4UB te Kraainem

Voor de oorlog was Radio Schaarbeek één van de meest beluisterde plaatselijke omroepstations in het Brusselse. Dat station zond uit vanuit een gebouw gelegen aan de Leenaertslaan 65 te Kraainem. Het bevond zich op een heuvel, op enkele kilometer afstand van het centrum van de hoofdstad. Na de oorlog werd er geen toelating meer verleend aan plaatselijke onafhankelijke stations en het gebouw stond leeg. Het behoorde toe aan de heer Mestdag (ex-2BRX, dan ex-ON4CH), lid van de Réseau Belge in 1926. De UBA kreeg de toelating in dat gebouw de nationale shack in te richten. De installatie vond plaats in 1959. De zender van 300 watt van de Expo 58 werd in de grote zaal opgesteld, juist onder de antennekabel. Andere zenders werden door leden van de UBA gebouwd, zowel voor de decametrische banden als voor de VHF. Voor de ontvangst was er onder andere een Geloso G 209-R.
De hoofdantenne was een multiband Lévy, maar er was ook een inverted-V voor de verbindingen met Antarctica. De aarding bestond uit een reeks brede koperen strips, diep in de grond ingegraven en stervormig verdeeld over een afstand van 50 m rondom het centraal punt. Voor VHF gebruikte men een richtbare 2x5 element beam op een pyloon.
 
Het station is op 1 maart 1959 in dienst getreden. In de loop van de maand april werd een inhuldigingsreceptie georganiseerd waaraan overheidspersonaliteiten en de pers deelnamen. De eerste verantwoordelijken van het nationaal station waren:
 
  • René Vanmuysen (ex-ON4VY) verantwoordelijk beheerder
  • Charles Henrard (ON4XA) shack manager
  • André Driesens (ex-ON4DF) techniek
  • Paul Hénin (ex-ON4PH) techniek
  • Jean De Dapper (ex-ON4JG techniek
  • Jean De Jonghe (ON4NK) redacteur van de wekelijkse uitzendingen
  • Maurice Vandegaer (ex-ON4QQ) administratie
  • Gustave Ghysen (ex-ON4NI) administratie

Onder de voornaamste activiteiten van het station vermelden we:

  • de uitzending van het traffic news, met de medewerking van het 'Traffic Bureau' van de VHF-afdeling; de berichten die binnenkwamen tot zaterdagavond werden zondagmorgen in de 80 meterband uitgezonden
  • een morsecursus 's zondags om 11.00 uur
  • experimenten met verschillende soorten antennes, evenals testen met zenders en ontvangers van de leden met de antennes van ON4UB
  • verbindingen met Antarctica.
  • Het station was iedere zaterdag toegankelijk van 14.00 uur tot 19.00 uur en op zon- en feestdagen van 9.30 uur tot 21.00 uur. Het stond ter beschikking van al de secties van de UBA.

Dat prachtige station moest jammer genoeg in 1962 worden afgebroken ten gevolge van de onteigening van het gebouw voor de aanleg van de ring rond Brussel.

Het Radio-Noodnet

Ondertussen waren door Rene, ON4VY, de besprekingen op gang gebracht die zouden leiden tot de conventie UBA – Rode Kruis voor de oprichting van het Radio-Noodnet. Het is dan maart 1962, en het hoofdstation van het Rode-Kruis noodnet, ON5XA werd opgesteld in de gebouwen van het Rode Kruis op de Vleurgatse steenweg op nauwelijks honderd meter van het NIR gebouw op de hoek van het Flageyplein en de Vleurgatse steenweg.

ON4UB te Brussel

Opnieuw was het René die een nieuw tehuis vond voor ON4UB, namelijk in de shack van ON5XA bij het Rode kruis. ON4UB zou er meer dan 41 jaar blijven wonen, tot januari 2004.

Gedurende bijna een halve eeuw verzorgde ON4UB bijna wekelijks een aantal uitzendingen op welbepaalde frequenties en regelmatige tijdstippen. Het wekelijkse nieuwsbulletin van ON4UB bracht traditioneel allerlei mededelingen van de UBA, van het de RTT, later het BIPT, van de IARU, van de UBA-commissies, en nieuws uit de radioamateurwereld, met speciaal, heet van de naald nieuws uit de secties. Dit laatste hebben we in het laatste decennium vooral te danken gehad aan Fernand, ON4ZA, die zich gedurende vele jaren met hart en ziel heeft ingezet voor ON4UB. Tot ca 1990 was ON4UB in eerste instantie DE “heet van de naald” informatiebron voor de UBA. Dit concept heeft bijna 50 jaar standgehouden.

Het gebouw van ON4UB te Kraainem in 1960 De UBA-zender te Kraainem
Het gebouw van ON4UB te Kraainem in 1960 De UBA-zender te Kraainem
   
De UBA-zender te Kraainem ON6YL aan de micro van ON4UB (2001)
De UBA-zender te Kraainem
ON6YL aan de micro van ON4UB (2001)

Steeds snellere informatie

In de laatste 10 jaar is er een informatiemedium bijgekomen dat echter veel sneller op de bal kan spelen, namelijk Internet. Begin 21ste eeuw hebben 98% van de radioamateurs een PC en meer dan 95% is aangesloten op Internet. De UBA heeft sinds 2001 zijn eigen website, die ondertussen heel populair is geworden ook ver buiten de grenzen. Sindsdien is het de UBA website die het snelste UBA informatiebron is geworden.
 
In deze tijd van steeds sneller komende veranderingen was het hele concept ON4UB aan verandering toe. Tot de laatste uitzending in 2003 werd er gewerkt volgens het klassieke concept. In dit concept was er, zoals in de aller vroegste jaren, 1 zender in Brussel. Er was 1 redacteur die totaal onafhankelijk van de andere informatiemedia van de UBA werkte – de laatste jaren was dat onze onvermoeibare vriend Fernand, ON4ZA, en er was 1 nieuwslezer die elke zondag naar Brussel kwam om het nieuws voor te lezen zowel in het Nederlands als in het Frans.

Verplichte verhuis

Alles kwam plots in een stroomversnelling toen begin januari 2004 de UBA vernam dat, nadat het Nederlandstalige Rode Kruis al een tijdje geleden met al zijn diensten uit de Vleurgatse steenweg verhuisd was naar Mechelen, nu ook de Franstalige Croix Rouge zou vetrekken uit de Vleurgatse steenweg, en wel op zeer korte termijn. Dit stelde een ietwat geforceerd einde aan 41 jaar onderkomen van ON4UB in de Vleurgatse steenweg.

ON4UB "nieuwe stijl"

Uiteindelijk was ON4UB om deze reden slechts een paar weken uit de lucht, en op 22 januari 2004 kwam de eerste uitzending er van ON4UB "nieuwe stijl". Wat was dan die nieuwe stijl, wat is er veranderd?

Uit technisch oogpunt diende er wat te veranderen. Brussel mag dan wel bijna centraal in België zijn gelegen, de ontvangst, vooral dan op de HF-banden is er zeer slecht, wegens het immens hoge stoorniveau veroorzaakt door de stad. Al lang werd gefilosofeerd over de mogelijkheid ON4UB te "delocaliseren". Er werd al snel beslist dat ON4UB niet meer zou proberen het ganse land te dekken van op 1 enkele plaats in Brussel. Na een overgangsperiode van meer dan 1 jaar worden de uitzendingen van ON4UB op en op 70cm verzorgd van op 4 sites, die samen zowat het ganse land bestrijken: Ronse, Lille (de Kempen), Brussel en Retinne (Luik). Na een overgangsperiode wordt sinds einde 2005 de 80m uitzending verzorgd van op de site te Retinne. ON4UB "nieuwe stijl"
  1ste 80m uitzending ON4UB nieuwe stijl (8 feb 2004) van op het QTH van ON4UN

Het specifieke aan dit alles, is dat geen van deze sites "bemand" is. Alles gebeurt er automatisch en van op afstand bediend, en wel via Internet links (operationeel te Retinne, en in implementatie op de andere sites einde 2005).
 
De UBA heeft drie informatiekanalen: CQ-QSO, ON4UB en de UBA-website. De website speelt het kortst op de bal. Dit wil zeggen da bij ON4UB snelheid niet meer zo primeert. We willen echter de uitzendingen behouden in eerste instantie omdat het radio is, en omdat we radioamateurs zijn. En ook omdat de UBA iets technisch kan presteren met haar uitzendingen. De UBA wil nog steeds dat de Nationale Zender ON4UB als een symbool staat voor de UBA en een band vormt tussen de leden uit alle hoeken van het land.

De redactie "nieuwe stijl"

De redactie van “ON4UB nieuwe stijl” is nu op een volledig andere leest geschoeid dan in het verleden. Daar waar ON4UB’s oorspronkelijke roeping was vooral “traffic news” te geven is dit volledig vervangen door andere en veel snellere informatiekanalen, eerst via packet en in de laatste 10 jaar vooral via Internet. De inhoud van de uitzendingen van ON4UB is dus veranderd, evenzeer trouwens als de inhoud van ons tijdschrift CQ-QSO.
 
Zowat alle tijdsgebonden informatie is wordt sinds begin 2004 in eerste instantie via de UBA-website gebracht. De "nieuwsberichten" (Flash) worden er dagelijks aangepast, en het nieuws is er “heet van de naald”. Maar, nieuws is nieuws, en of het nu op ON4UB wordt gebracht, of op de UBA-website, de onderwerpen van de nieuwsrubriek zijn grotendeels dezelfde. Alleen wordt het nieuws anders gebracht, en liggen daarenboven de accenten dikwijls anders. Daarom wordt, naast eigenlijke actualiteiten, tijdens elke ON4UB-uitzendning een centraal stuk gebracht waarvan de inhoud in principe niet tijdsgebonden is. Het kan educatief, historisch of technisch van inhoud zijn, of ook nog een combinatie van dit alles.
 
De redactie van de uitzending van ON4UB gebeurt in het nieuwe concept door de redacteur van de pagina FLASH van de UBA website (ON4UN sinds januari 2004). Het is immers niet erg zinvol met drie verschillende redacteurs te werken voor onze 3 media, de site, ON4UB en CQ-QSO die allemaal essentieel hetzelfde “nieuws” brengen. Alleen voor de centrale stukken van de ON4UB-uitzending wordt beroep gedaan op allerhande medewerkers en vrijwilligers om hun steentje bij te dragen.

De uitzendingen op de UBA-website

Sinds januari 2004 zijn nu ook alle nieuwsuitzendingen te beluisteren via de UBA website. Klik hier om een uitzending te beluisteren.