(21 december 2004, jd) We kennen allemaal de IARU, de International Amateur Radio Union, de vereniging opgericht in 1925 te Parijs, waar een Belgische afvaardiging van de toenmalige voorgangers van de UBA, de "Réseau Belge" trouwens aanwezig was. Minder gekend voor sommigen is misschien de NCDXF, de "Northern California DX Foundation" zeker de meest prestigieuze vereniging die de belangen van DX-ers verdedigt en vooral een grote rol speelt in het sponsoren van soms zeer kostbare DX-pedities.

Welnu, ongeveer 25 jaar geleden heeft de IARU samen met het NCDXF een wereldwijd netwerk beginnen bouwen van HF-bakenstations die werken op 14.100, 18.110, 21.150, 24.930, en 28.200 MHz. Deze zijn bedoeld om de radioamateurs een idee te geven van de actuele ("real time") voortplantingscondities op die banden.

Stan Huntting, KW7KW, schreef: "er zijn minstens 2 mogelijke oorzaken voor een ogenschijnlijke "dode" band: 1/ slechte propagatie 2/ er is niemand die zendt, m.a.w. iedereen luistert." Daarom is het gevleugelde gezegde "een goed radioamateur zendt weinig maar luistert veel" niet steeds correct. Moest iedereen een goed amateur willen zijn volgens die richtlijnen, dan zou niemand iets horen! Dank zij het NCDXF/IARU "International Beacon Network" echter kan iedereen luisteren, en wel naar de bakenstations die opgesteld zijn op 18 plaatsen verspreid over de ganse wereld, en die dag-in dag-uit uitzenden. Er is een beurtrol voor die verschillende bakenstations, vermits ze op dezelfde frequentie uitzenden. Hierover verder meer.

In de loop der jaren verschenen drie artikels in QST, het tijdschrift van de ARRL die alle details over het bakennetwerk bevatten (http://www.iaru.org/articles/).

Vervolgens dienen we te weten volgens welk schema ze uitzenden. In principe zendt elk van die bakenstations volgens een vast schema op 14.1, 18.11, 21.15, 24.93 en 28.3 MHz. Om allerlei redenen kunnen er sommige tijdelijk niet actief zijn. Onderstaande tabel vertelt ons dat 4U1UN begint uit te zenden precies "op het uur" op 14.1 MHz. Elke uitzending bestaat uit de call in CW aan 22 woorden per minuut, gevolgd door 4 strepen van 1 seconde lang. De eerste streep wordt uitgezonden met 100 Watt, de tweede met 10 W, de derde met 1 W en de laatste met 100 mW vermogen. Alle bakenstations gebruiken een "simpele" verticale antenne.

Tien seconden na het uur, en nog steeds op 14.1 MHz komt VE8AT in de lucht, 20 seconden na het uur is het de beurt aan W6WX enz... De volgorde kan je uit de tabel afleiden. Als de tabel is afgewerkt (vertikaal) dan begint het terug bovenaan. Dus 3 minuten na het uur komt 4U1UN terug uit op 14.1 MHz. Elk baken zendt na elkaar 10 seconden uit op elk der 5 banden. Na 50 seconden blijft het baken in rust tot de 3 minuten cyclus terug aanvat.

Nu we weten waar de bakens zijn, en wanneer ze precies uitzenden, kunnen we ons afvragen hoe we er eigenlijk best gebruik kunnen van maken. Wil je gewoon even testen of de band open is naar bijvoorbeeld Zuid-Afrika op 20 meter, dan stem je af op 14.1 MHz en wacht je tot je de call ZS6DN hoort. Maar het kan makkelijker. Wanneer zou je het baken "moeten" horen? Uit de tabel leren we dat dit is op 1 min 40 s na het uur, of 4 min 40 of 7 min 40 of 10 min 40 enz... Je klok moet wel erg juist zijn, want de uitzending duurt ca 7 seconden. Dus een digitale gesynchroniseerde klok is onmisbaar.

Gemakkelijker is als je je PC gebruikt, maar dan moet je ervoor zorgen dat de klok van de PC constant gecorrigeerd wordt, bijvoorbeeld met het programmaatje TARDIS (zie Link pagina). Sommige van de verder vermelde PC programma's bevatten een dergelijke synchronisatiemodule.

Als je dan toch je PC gebruikt dan kan je gebruik maken van een van de zeer vele programma's die geschreven zijn om de bakens te volgen. Hierna volgt een korte lijst met dergelijke programma's. De meeste programma's tonen op een kaart welke bakens in de lucht zijn, en op welke frequenties, sommige kunnen ook je transceiver aansturen, zodat hij voor een bepaald baken bijvoorbeeld, dit kan volgen op de verschillende banden. Nog andere programma's gebruiken de soundkaart om het signaal te analyseren en bijvoorbeeld de signaal/ruisverhouding te meten!

ACE-HF. Is een professioneel programma gebaseerd op VOACAP (het Voice of America propagation forecast programma), dat een link legt tussen dit allerbeste propagatievoorspellings-programma en de NCDXF bakens, en voor deze de propagatie voorspelt!

Active Beacon Wizard++ door KU5S. World map toont de actieve bakenstations alsook de terminator (dag/nacht lijn). Geeft ook NIST tijd (National Institute of Standards and Technology) weer zowel als de NOAA propagagatie-informatie (WWV).

BeaconClock door KW7KW. Een mooie reliëfkaart toont het bakenstation dat uitzendt op elke band. Het synchroniseert ook de PC-klok via een NIST tijdserver.

BeaconMap door PA1ARE.  Displays a Mercator map showing the active beacons and gray line information.

Beacon-Time Wizard door KU5S. Is een verzameling van hulpprogramma's die allerhande informatie betreffende de bakens toont (klokken, kaarten, terminator, kalender, NIST-tijd, enz...).

BeaconSee door CT1EGC. Een zeer performant programma dat gebruik maakt van je soundkaart en grafisch de ontvangst weergeeft van de verschillende bakenstations. Het programma kan ook je transceiver aansturen om een bepaald baken op de verschillende banden te volgen.

BeaconTrack door DL1SP. Toont de actieve bakens op een wereldkaart samen met een paar duidelijke tabellen waar je alles in terugvindt wat je moet weten over deze bakens.

Bespeak door G0TLK. Programma met transceiver-sturing waar je via de soundkaart (of manueel) de signaalsterkte kan registreren. Zeer performant.

DXLab Suite door AA6YQ. Programma met transceiver-sturing met wereldkaart. Programma kan ingesteld worden voor een bepaald bakenstation of een bepaalde band.

DX Monitor door VE3SUN. Misschien wel het meest performante programma met radiocontrole, gebruik van sound kaart, automatische bijsturing van de PC-klok, DX-cluster spotting activiteit, WWV gegevens en alle soorten kaarten.

DXWatch door SM6AJV. Monitort de bakenuitzendingen via soundkaart en berekent en toont de Signaal/Ruisverhouding en veel meer.

HF Beacon Tracker door W6NEK. Op een reliëfkaart worden de actieve bakenlocaties getoond. Maakt gebruik van synchronisatie van PC klok met NIST tijdservers.

Wincap Wizard 3 door KU5S. Een volledige en gesofisticeerde user-interface voor het wereldberoemde (beste!) propagatievoorspellingsprogramma VOACAP, en voorspelt de propagatie naar de verschillende beaconsites!

Naast deze vele prachtige programma's voor de PC heeft een paar jaar geleden de firma MFJ een standalone toestelletje, de MFJ-890 DX Beacon monitor op de markt gebracht.
 

Wat doet dit toestelletje? Eigenlijk niet zoveel. Als je een (krachtige) PC hebt kan je eigenlijk veel beter een van de bovenvermelde programma's draaien, die alles doet wat dit toestelletje doet en oneindig veel meer. Het toestelletje bevat een kleine ontvanger die WWV signalen ontvangt om een redelijk accurate klok te sturen. Verder lichten er op het scherm kleine LED's op die aantonen welk bakenstation in de lucht is. Je dient met een schakelaar de band te kiezen. Er is geen mogelijkheid van verbinding met een transceiver of monitoring van de signalen met een soundkaart. Als je weet dat alle hierboven beschreven programma's kosteloos zijn, en dit "bakje" 100 $ kost dan is de keuze snel gemaakt, tenzij je natuurlijk geen PC hebt (bestaat dat nog?).